مضرات دخالت دولت در اقتصاد

حسن فروزان‌فرد، رئیس کمیسیون حکمرانی سازمانی اتاق تهران

دوشنبه های دارویی/ دخالت دولت در بازار کشور ما بیشتر از طریق دخالت در امر قیمت‌گذاری رخ می‌دهد و آثارش موضوعی است که سالیان دراز است که با صنعت همراه است به ویژه در دوره‌ای که تورم جدی داریم. این مداخلات طی 50 سال اخیر خودنمایی بیشتری داشته؛ زیرا به صورت مداوم طی 50 سال اخیر تورم را تجربه می‌کنیم.

به گزارش روابط عمومی سندیکای صنایع کنسرو ایران دکتر حسن فروزان فرد گفتند: از اوایل دهه 50 که تورم جدی‌تر در فضای اقتصادی ایران خودنمایی کرد تاکنون موضوع دخالت دولت در بازار به منظور جلوگیری از افزایش قیمت‌ها موضوعی بوده که روی میز دولت‌ها بوده و اساساً سابقه تأسیس سازمانی به نام حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان یا فعالیت‌هایی از این دست به حدود 50 سال اخیر برمی‌گردد.

پیش از انقلاب 57 و پس از آن به واسطه هجوم تورم به اقتصاد ایران زمینه فراهم شده برای اینکه این انتظار از دولت به منظور اصلاح امور به وجود بیاید و ساده‌ترین روشی که برای اصلاح به ذهن دولت رسیده دخالت در امور بازار بوده و معمولاً این دخالت‌ها از جنس سیاست‌های دستوری در زمینه قیمت‌ها بوده است.

هم در اقتصاد خرد و هم در اقتصاد کلان موضوع قیمت‌ها یک موضوع بسیار باارزش است؛ چون قیمت چیزی فراتر از ظرفیت ایجاد مبادله در شفافیت و کارآمدی بازارها و آینده اقتصاد کشور تأثیر دارد. قیمت‌ها نشانه‌های دقیق و درستی هستند که اگر دستکاری نشده باشند به موقع می‌توانند پیام‌های خوبی را به فعالان اقتصادی، مصرف‌کنندگان و مجموعه عرضه و تقاضا مخابره کنند تا تصمیمات اقتصادی بهتری در کوتاه‌مدت و بلندمدت گرفته شود.

وقتی به سمت قیمت‌ها یورش می‌بریم و آنها را دستکاری می‌کنیم انگار این سیستم را از ابزار مهمش که زمینه رسیدن به تعادل پایدار و ارزنده است تهی کردیم و با این دستکاری هم بر مصرف و هم بر تولید تأثیر منفی و غیرطبیعی گذاشتیم.

بسیاری از مواقع دستکاری قیمت‌ها زمینه مصرف اضافه بر سازمان و زمینه کاهش تولید را فراهم می‌کند که این دو در کنار هم در بازه متوسط و بلندمدت سبب کاهش میزان عرضه و افزایش قیمت‌ها می‌شوند و این‌بار صرفاً به خاطر کاهش عرضه به میان می‌آید. در یک بازار قیمتی وجود دارد که این قیمت از نظر حاکمیت قیمت زیادی است و نباید باشد و وارد صحنه می‌شود و قیمت را کاهش می‌دهد یا به عرضه با قیمت‌های پایین‌تر اجبار می‌کند و این زمینه می‌تواند موجب این شود که مصرف بیشتر شود یا حتی با نگرانی از اینکه ممکن است قیمت‌ها در  آینده افزایش یابد اگر قابل ذخیره‌سازی یا انبارشدن باشد بیش از اندازه مصرف یا بیش از اندازه انبار می‌شود یا پس از یک دوره زمانی به خاطر اینکه تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان این کالا سود اقتصادی نامناسبی بردند و امکان تمدید فعالیت‌های خود را ندارند اگر مجبور باشند برای تولید حداکثر این است که اندازه تولیدشان را کاهش می‌دهند و دستکاری قیمت پس از یک دوره زمانی یا یک فصل کاری یک باره مصرف سرانه را افزایش داده در جایی که تولید سرانه کاهش پیدا کرده  است.